1.1 Tahribatsız Muayene Sertifika Başvurusu

Eğitimi takiben yapılan vasıflandırma sınavını başarıyla geçip Sınav Başarı Belgesi almaya hak kazananlar, EN ISO 9712 (2012) 'de belirtilen sertifikalandırma koşullarını (tecrübe süresi ve fiziksel uygunluk) sağladıkları takdirde Sertifika Başvuru Formu'nu ve Tecrübe Süresi Bildirim Formu'nu doldurup ODTÜ-PSM ‘ye başvuracaklardır. Bir metottan ilk defa Sınava girecek katılımcılar için sertifika ücreti alınmayacaktır. Sertifika ücreti başarısızlık halinde tekrar edilen sınavlarda veya yenilenen sertifikalarda alınır.

Tahribatsız muayene sertifikası başvurusu yaparken gönderilecek evraklar:

• Başvuru formu
• Tecrübe süresi bildirim formu

• Güncel göz muayene formu

• Eğitim belgesi

• Sınav başarı belgesi

• Sertifika ücreti dekontu
  

Sertifika ücreti her bir metot ve seviye için 600 TL + %20 KDV'dir. Bir metottan ilk defa Sınava girecek katılımcılar için sertifika ücreti alınmayacaktır.

1. Ödemeler, ODTÜ Döner Sermaye İşletmesi, Ziraat Bankası ODTÜ Şubesi, IBAN TR170001001537089807005001 No'lu hesaba yapılacaktır.
2. Açıklama alanına "2024-16-21-3-00-512 - İSİM SOYİSİM - TC KİMLİK NO" yazılmalıdır. Örnek: "2024-16-21-3-00-512-Can Yılmaz-12345678900"

Madde 1.6'te belirtilen "Sınav Kabul Koşullarını" sağlayan adayların, ODTÜ-PSM'nin PDF formatlı Sınav Başvuru Formu'nu doldurmaları gerekmektedir. Sınav başvuru formunun eksiksiz olarak doldurulması ve ODTÜ-PSM'ye posta veya e-posta (taranmış olarak) yolu ile gönderilmesinin ardından, adayın formda talep ettiği ilgili sınavlara kabulü ODTÜ-PSM tarafından değerlendirilir. Sınavlara kabul edilen adaylar, sınav takvim programında belirtilen tarihlerde sınavlara alınırlar.

Sınav Başvurusu'da Sektör seçimi için kullanılması gereken Endüstri Sektör Numaraları (1-8):

1.2 Tahribatsız Muayene Personel Sertifikalandırma Şeması

1.3 Tahribatsız Muayene Eğitimi (EN ISO 9712 Madde 7.2)

Sertifika başvurusu için adayın ilgili tahribatsız muayene konusunda EN ISO 9712 ‘ye uygun koşullarda ve sürelerde eğitim almış olduğunu kanıtlaması gerekir. Aday, ODTÜ-PSM tarafından tanınan bir kursun teorik ve pratik eğitimlerini başarılı bir şekilde tamamladığını, eğitim kuruluşundan aldığı "Kurs Katılım Belgesi" ile beyan etmelidir. Söz konusu standarda göre farklı tahribatsız muayene metotları için minimum eğitim süreleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Eğitim süreleri pratik ve teorik eğitimleri kapsamaktadır. Bu süreler adayın yeterli matematik ve malzeme/üretim teknolojileri ön bilgilerine sahip olduğu varsayımı için belirlenmiştir. ODTÜ-PSM, daha uzun eğitim süresi talep edebilir.

Notlar: Aşağıdaki hususlar EN ISO 9712 ‘den alınmıştır ve zorunluluk ifadesi olmayanların uygulanması ile ilgili son karar ODTÜ-PSM ‘ye aittir.

1. Seviye 2 vasıflandırma sınavına doğrudan kabul için 1. ve 2. Seviye eğitim sürelerinin toplamı kadar eğitim tamamlanmış olmalıdır.

2. Eğitim sürelerindeki indirimler toplam eğitim süresinin %50 ’sini geçemez.

3. Birden fazla yöntemde (ör. MT, PT) sertifikalandırma telep eden veya hali hazırda sertifikalandırılmış olup başka bir yöntemde sertifika almak isteyen adaylar için eğitim içeriklerinin aynı olduğu konularda (ör. üretim teknolojisi) PT, MT, VT gibi yöntemlerde toplam eğitim sürelerinde azaltma yapılabilir.

4. Teknik yüksek okul veya üniversiteden ilgili alanlardan veya üniversite veya yüksek okullarda en az iki yıllık ilgili mühendislik veya fen bilimleri bölümlerinden mezun adaylar için toplam eğitim süresinden %50’ye kadar indirim yapılabilir. Mezun olunan alanların (kimya, matematik veya fizik) tahribatsız muayene yöntemleriyle ve/veya mamul veya endüstriyel sektör ile (kimya, metalurji, mühendislik) ilişkili olması beklenir.

5. Sadece aşağıdaki şartları sağlayan sınırlandırılmış kapsamlı sertifika isteniyorsa:

• Çubuk, mil ve boruların otomatik UT uygulamaları, hadde çelik plakaların laminasyon ve kalınlık muayenelerinde düz probla ultrasonik muayene veya sadece radyoskopi ile ilgili eğitim süresi %50 ’ye kadar azaltılabilir.
• RT seviye 2 ’ye doğrudan katılımla film değerlendirme konusunda ve tek sektör için sertifikalandırma yapılacaksa eğitim süresi en az 56 saat olmalıdır.

1.4 Tahribatsız Muayene Endüstriyel Tecrübe (EN ISO 9712 Madde 7.3)

Sertifika talebi için tecrübe süresinin kanıtlanması gerekir. Adayın sertifikalandırılmak istediği sektörde kazanılması gereken en az tecrübe süreleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tecrübe süresinde yapılabilecek indirimler, “Notlar” kısmında belirtilmiştir. 

Aday birden fazla yöntemde sertifikalandırılmak istiyorsa toplam tecrübe süresi sertifikalandırılmak istediği yöntemlerin toplamı kadardır. 

Seviye 2 sertifikalandırma için gereken çalışma tecrübesi, seviye 1 olarak yapılan çalışmayı içerir. 

Aday seviye 1 olarak hiç çalışmadan doğrudan seviye 2 olarak vasıflandırılacak ise gereken tecrübe süresi, seviye 1 ve seviye 2 için olan sürelerin toplamı kadardır ve bu tecrübe süresi azaltılamaz. 

Vasıflandırma sınavı sonrasında tecrübenin kazanılması durumunda, sınav sonuçlarının geçerliliği iki yıl veya yöntemlerin toplam tecrübe süresi kadardır. Geçerlilik süresi, en uzun süreye göre belirlenir. 

Beyan edilen tecrübe dokümanları, işveren tarafından onaylı olmalıdır. Adayın kendisi işveren konumunda ise veya başvuru tarihinde bir işyerinde çalışmıyorsa kazandığı tecrübeyi kanıtlamak durumundadır.

Notlar: Aşağıda listelenen hususlar EN ISO 9712 ‘den alınmıştır ve zorunluluk ifadesi olmayanların uygulanması ile ilgili son karar ODTÜ-PSM ‘ye aittir.

1. Aylık çalışma süresi, haftada 40 saate veya yasal çalışma süresine göre hesaplanır. Haftada 40 saatten fazla çalışıldığında, toplam saat üzerinden hesaplama yapılabilir; ancak bu durumda fazla çalışma saatleri ispatlanmalıdır.

2. Birden fazla azaltma kriteri uygulanıyorsa, toplam azaltma gereken tecrübe süresinin %50 ’sini geçemez.

3. Tecrübenin kalitesi farklılık gösterebilir. Tecrübenin yoğun ve sertifikalandırılacak alanla doğrudan ilişkili olduğu durumlarda beceriler daha hızlı bir şekilde kazanılabilir.

• İki veya daha fazla yüzey metodunda (MT, PT ve VT) aynı anda tecrübe kazanılıyorsa birinin uygulanmasıyla kazanılan tecrübe diğerleri için de tamamlayıcı olabilir.
• Sertifikalandırılmış bir TM yöntemi ile bir sektörde kazanılan tecrübenin süresi, başka bir TM yönteminde aynı sektörde kazanılması gereken tecrübe süresi için tamamlayıcı olabilir.
• Adayın edindiği eğitimin seviyesi ve kalitesi dikkate alınmalıdır.

4. İki veya daha fazla TM metodu ile eş zamanlı çalışma söz konusu ise, gereken toplam tecrübe süresinde aşağıdaki gibi azaltma yapılabilir:

• İki muayene metodu için, toplam sürede %25 azaltma,
• Üç muayene metodu için, toplam sürede %33 azaltma,
• Dört veya daha fazla muayene metodu için, toplam sürede %50 azaltma.

5. Bütün durumlarda, adayın sertifika almak istediği her bir muayene metodu için tabloda belirtilen sürenin %50’si kadar sürede tecrübeye sahip olduğunu kanıtlaması gerekir.

6. Adayın sertifika almak istediği her bir muayene metodu ve sektör kombinasyonları için belirtilen sürenin en az yarısı kadar sürede tecrübeye sahip olduğunu kanıtlaması gerekir. Bu süre, hiçbir koşulda, bir aydan az olamaz.

7. Sertifikalandırma, belirli uygulamalara (kalınlık ölçümü veya otomatik muayene gibi) yönelik olarak sınırlandırıldığı zaman tecrübe süresi, bir aydan az olmayacak şekilde, %50’ye kadar azaltılabilir.

8. Pratik tecrübe süresinin %50 ’sine karşılık gelen kısmı, süresi ağırlık faktörü en fazla beş olan uygun bir pratik kursla kazanılabilir. Bu uygulama, “Not 3” ile birlikte kullanılmamalıdır. Kurs, çok sık karşılaşılan muayene sorunlarının pratik çözümleri konusunda yoğunlaşmış olmalı ve kurs programı ODTÜ-PSM tarafından onaylanmış olmalıdır.

1.5 Personelin Görme Yeterliliği (EN ISO 9712 Madde 7.4)

Aday, görme şartlarını yeterli derecede sağladığını kanıtlayan onaylanmış dokumanları sunmalıdır:

1. Yakın görüş: Aday, gözlükle veya gözlüksüz, minimum 1 numaralı Jaeger harfleri veya 4,5 font Times Roman N veya eşdeğeri harfleri tek veya iki gözle 30 cm ‘den daha kısa olmayan bir mesafeden okuyabilmelidir.

2. Renk tanıma: Aday işveren tarafından bildirilen ilgili TM metodunda kullanılan renk kontrastlarını ve gri tonları ayırdedebilmelidir.

3. Sertifikalandırma sonrasında, görme yeterliliği yılda en az bir kez kontrol edilmeli ve dokümante edilerek işveren tarafından onaylanmalıdır.

Adayın kendisi işveren konumunda ise veya başvuru tarihinde bir işyerinde çalışmıyorsa görme yeterliliğini resmi belgelerle ispatlamak durumundadır.

1.6 Tahribatsız Muayene Vasıflandırma Sınavı (EN ISO 9712 Madde 8)

Vasıflandırma sınavı, ODTÜ-PSM tarafından denetlenen ve yetkilendirilen sınav merkezlerinde yapılır. Sınavlar ODTÜ-PSM tarafından Penetrant Testi (PT), Manyetik Parçacık Testi (MT), Radyografik Muayene (RT), Ultrasonik Muayene (UT) ve Gözle Muayene (VT) metotlarında 1. ve 2. seviyelerde ve çok sektörlü olarak yapılmaktadır.

Sınava kabul koşulları:

Vasıflandırma sınavına katılabilmek için adayların aşağıdaki koşulları sağlamaları gerekmektedir:

1. Standardın öngördüğü asgari eğitim süresini tamamlamış olmak,

2. Standardın gerektirdiği görme yeterliliğine sahip olmak,

3. Standardda belirtilen asgari tecrübe süresinin en az %5lik kısmını sınav tarihinden önce tamamlamış olmak.

Sınavlar üç kısımdan oluşmaktadır:

1. İlgili tahribatsız muayene metodunda ve ilgili seviyede katılımcının temel konular hakkındaki bilgisini ölçen Genel Bilgi Sınavı (EN ISO 9712 Madde 8.2.1),

2. İlgili tahribatsız muayene metodunda ve ilgili seviyede katılımcının sınavı aldığı sektöre özel problemler ve bu alanda kullanılan standard ve teknik kuralların kullanımına yönelik konular hakkındaki bilgisini ölçen Özel Bilgi Sınavı (EN ISO 9712 Madde 8.2.2),

3. İlgili tahribatsız muayene metodunda ve ilgili seviyede katılımcının uygulama alanındaki bilgisini ölçen Pratik Sınav (EN ISO 9712 Madde 8.2.3).

Adaylar, sınava girerken geçerli bir resmi kimlik belgesini yanlarında bulundurmak zorundadır.

Not: Aynı TM metodunda bir sektörden diğerine geçen veya yeni bir sektör ekleyen seviye 1 veya 2 sertifikalı kişi, o metot için yeni sektörle ilgili sadece özel ve pratik sınava girer (EN ISO 9712 Madde 8.6.1).

Sınavda başarılı olma kuralları:

Genel, özel ve pratik sınavlar ayrı ayrı notlandırılır. Aday, sınavın her kısmından “Genel, Özel ve Pratik” en az 70/100 almalıdır (EN ISO 9712 Madde 8.2.4.3). Pratik sınavdaki her bir sorudan ve seviye 2 sınavlarındaki muayene talimatı sorusundan ayrı ayrı 70 puan alınmalıdır.

Sınavın tekrarlanması (EN ISO 9712 Madde 8.5):

• Sınav kurallarına uymayan veya suç işleyen veya sahtekarlık yapan bir aday, bundan sonraki sınavlara katılmaktan bir yıl süreyle men edilir.
• Sınavda etik olmayan davranışlarda bulunan (kopya çekme gibi) aday, yeniden sınava başvurmak için en az bir yıl bekler.
• Sınavın herhangi bir bölümünden başarısız olan katılımcı, ODTÜ-PSM tarafından kabul edilen ek bir eğitim almamış ise, bir aydan önce olmaması ve başarısız olduğu sınav tarihinden itibaren iki yılı aşmaması şartıyla, başarısız olduğu kısımlara ait sınavları en fazla iki kere tekrarlayabilir. Not: Pratik sınavın herhangi bir kısmında başarılı olamayan (70/100'ün altında kalan) katılımcı pratik sınavın tamamını tekrarlar!
• Tekrar sınavlarında başarılı olamayan adaylara, sınava girecek olan yeni adaylar için uygulanan prosedür uygulanır.

Sınav Başvurusu ve Sınav Başvuru Formu:

Yukarıda belirtilen "Sınav Kabul Koşullarını" sağlayan adayların, ODTÜ-PSM'nin PDF formatlı Sınav Başvuru Formu'nu doldurmaları gerekmektedir. Sınav başvuru formunun eksiksiz olarak doldurulması ve ODTÜ-PSM'ye posta veya e-posta (taranmış olarak) yolu ile gönderilmesinin ardından, adayın formda talep ettiği ilgili sınavlara kabulü ODTÜ-PSM tarafından değerlendirilir. Sınavlara kabul edilen adaylar, sınav takvim programında belirtilen tarihlerde sınavlara alınırlar.

1.7 Tahribatsız Muayene Sertifikalandırma (EN ISO 9712 Madde 9)

Vasıflandırma sınavında başarılı olup sertifika almak isteyen çalışan veya çalışmayan bütün adaylar sertifikalandırma için

1. İlgili TM muayene metodu ve seviyesinde ODTÜ-PSM'nin onayladığı bir eğitim kurumunda yapılmış olan eğitim programına katıldığını gösteren bir dokümanı,

2. Vasıflı bir uzman gözetiminde gerekli tecrübeyi edindiğini gösteren bir dokümanı,

3. Görme şartlarını sağladığını gösteren bir dokümanı,

4. ODTÜ-PSM tarafından adaylar ve sertifika sahipleri için hazırlanmış etik kurallara uyacağına dair yazının imzalanmış halini,

5. ODTÜ-PSM tarafından belirtilen sertifika ücretinin yatırılmış olduğuna dair dekontu

hazırlayıp Sertifika Başvuru Formu ile birlikte ODTÜ-PSM 'ye başvurabilirler.

Yapılan değerlendirme sonrasında sertifikalandırma için gereken şartları yerine getirdikleri anlaşılan adaylara, ODTÜ-PSM tarafından ilgili metot ve seviye için sertifika düzenlenerek verilir.

ODTÜ-PSM tarafından verilen sertifika üzerinde aşağıdaki bilgiler yer almaktadır:

1. Sertifikalandırılan kişinin adı ve soyadı,

2. Sertifikalandırma tarihi,

3. Sertifikanın geçerliliğinin sona erme tarihi,

4. EN ISO 9712 standardına atıf,

5. Sertifikalandırma seviyesi,

6. Sertifikalandırma kuruluşunun adı,

7. TM metodu/metotları,

8. Varsa sertifikalandırmadaki sınırlandırmalar ve/veya özel uygulamalar

9. İlgili sektör(ler),

10. Özel sertifika numarası (tekrar etmeyen/benzeri olmayan), 

11. Sertifikalandırılan kişinin imzası,

12. Sertifika üzerinde sertifikalandırma kuruluşunun yetkilisinin imzası.

Not: Hem sertifikanın hem de cüzdan tipi kartın üzerinde, sınırlama bilgileri ile sertifika sahibinin çalışma ve muayene sonuçlarının sorumluluğunu taşımasıyla ilgili olarak yetkilendirildiğine dair işveren tarafından imzalanması ve damgalanması gereken özel bir yer bulunabilir.

ODTÜ-PSM tarafından sertifikalandırılmış kişiler aşağıda belirtilen şartlara uymak zorundadır:

1. ODTÜ-PSM tarafından yayınlanmış olan mesleki etik kurallarına uyacaktır;

2. Yıllık olarak göz muayenesini yaptırarak sonuçları işverenine verecektir;

3. Sertifikanın geçersiz olmasına neden olacak herhangi bir durumda ODTÜ-PSM'ye ve işverenine bilgi verecektir.

1.8 Sertifikaların Geçerliliği (EN ISO 9712 Madde 9.4.1)

ODTÜ-PSM tarafından verilen tahribatsız muayene sertifikasının geçerlik süresi beş yıldır. Geçerlilik süresi, sertifikalandırma için tüm şartların (eğitim, tecrübe, geçerli göz muayenesi ve sınavda başarı) karşılanması ile başlar.

Sertifika aşağıdaki durumlarda geçersiz sayılır:

1. Kişinin mesleki etik kurallarına uymayan davranışlarına ilişkin delillerin incelenmesinden sonra sertifikalandırma kuruluşunun kararı halinde,

2. Kişinin, işverenin sorumluluğunda yaptırdığı yıllık göz muayenesi sonucuna göre, görevini yapmakta fiziki olarak yetersiz hale gelmesi durumunda,

3. Kişinin sertifikalandırıldığı metottaki çalışmalarına önemli derecede ara vermesi durumunda (Madde 3.27).

4. Kişi yeniden sertifikalandırma işlemlerinde başarısız olursa, yeniden veya ilk sertifikalandırma için gerekli şartları sağlayıncaya kadar.

Tahribatsız muayene sertifika başvuruları sınav tarihinden itibaren en geç 2 yıl içinde yapılmalıdır. Bu süre içinde sertifika başvurusu yapmayanların tekrar sınava girmeleri gerekir.

1.9 Sertifika Yenileme (EN ISO 9712 Madde 10)

Birinci geçerlilik süresinin tamamlanmasından sonra ve bundan sonraki her on yılda bir sertifika, kişinin aşağıdaki şartları yerine getirmesi şartıyla, beş yıllık yeni bir süre için, sertifikalandırma kuruluşu tarafından yenilenebilir:

1. Son 12 ay içerisinde yapılan göz muayenesini geçtiğinin yazılı olarak kanıtlamalıdır,

2. Yenilenmesi istenen sertifika için ilgili metot ve sektörde önemli ara vermeler olmaksızın sürekli ve tatminkar bir iş faaliyetini sürdürdüğünü dokümanlarla kanıtlamalıdır.

3. Yenileme için Madde b kriteri sağlanamamış ise, kişinin yeniden sertifikalandırma sınavına girmesine izin verilir.

Sertifika yenileme prosedürünü başlatmak sertifika sahibinin sorumluluğundadır.

Yenileme için başvuru, sertifikanın geçerliliğinin bitiş tarihinden önceki 6 ay içinde yapılmalıdır.

1.10 Yeniden Sertifikalandırma (EN ISO 9712 Madde 11)

Seviye 1 ve Seviye 2 sertifikasına sahip kişiler, yeniden sertifikalandırılmak için “Sertifka Yenileme” bölümünde a ve b 'deki sertifika yenileme şartlarını ve aşağıdaki hususları sağlanmalıdır.

• Sertifikanın kapsamına giren konuda yeterliliğin devam ettiğinin gösterilebilmesi için yapılacak pratik sınavda başarılı olunmalıdır. Bu sınavda sertifikanın kapsamına giren konuları kapsayan test parçalarının muayene edilmesi ve Seviye 2 sertifika için ilave olarak 1. seviye uzmanın kullanmasına yönelik bir muayene talimatının hazırlanması istenir. Bu sınavda başarılı olmak için her muayene parçasına ait sorudan en az %70 alınmalıdır. Başarısızlık durumunda sınavın tamamının sınav tarihinden en az 7 gün sonra ve 6 ayı geçmemek koşuluyla 2 kez tekrarlanmasına izin verilir.
• Yeniden sertifikalandırma için gerekli işlemleri başlatmak sertifika sahibinin sorumluluğundadır. Yeniden sertifikalandırma için gereken dokümanlar, sertifika geçerlilik süresinin bitiş tarihinden altı (6) ay önce ODTÜ-PSM ‘ye iletilmelidir.
• Sınav tekrarlarında da başarılı olunamaması durumunda yeniden sertifikalandırma yapılamaz. Bu durumdaki kişi, ilgili seviye, sektör ve metot için yeni bir sertifikalandırma başvurusu yapmalıdır. Bu durumda, adaya geçerli sertifikaları olduğu iddiasına dayanarak herhangi bir sınav muafiyeti tanınmaz.

1.11 İtirazlar ve Şikayetler

Tüm itirazlar ve şikayetler, ODTÜ-PSM Başkanlığına yazılı olarak yapılmalıdır. Başvurular, tarafsız üyelerden oluşan bir komite tarafından değerlendirilip üç ay içinde sonuçlandırılır.